Felçli hasta genital bölge ve makat bakımı

1 -  Felçli hastanızı  tuvalete kadar koluna girip yürütebiliyorsanız tuvalet sonrası banyoda mutlaka belden alt kısmını sabunlu suyla yıkayıp  kurulayın.

2 - Felçli hastanız konuşabiliyorsa sürgü vererek büyük abdestini ve idrarını yapmasını sağlayın.

Sürgü kullanımı hakkında :

 

Sürgü



• Sürgü temiz ve kuru olmalıdır.
• Sürgü yere konmamalıdır.
• Hastanızın dizlerini büküp kalçasını kaldırmasını sağlayın.
• Hastanızın altına dışkılama sırasında muşamba yerleştirin.
• Hastanızın altına sürgüyü yerleştirin.
• Hastanızın  dışkılamasını kolaylaştırmak için yatağın baş ucunu şekildeki pozisyona getirin. 
•  Hergün aynı saatlerde sürgü vererek dışkılama alışkanlığı geliştirmesine yardımcı olun.
•  Defekasyon  alışkanlığı geliştirmek için yapmasa bile hergün aynı saatlerde sürgüde 20-30 dk kadar oturtun.
• Sürgüyü aldıktan sonra hastanızı aşağıda anlattığım şekilde temizleyin.
• Genital bölge ve makatı kurulayın.
• Hastanızı giydirin.
• Hastanızın rahat edebileceği pozisyonu verin.
• Sürgüyü fırçalayarak yıkayın, kurulayıp kaldırın.
• Biraç günde bir çamaşır suyuyla  sürgüyü dezenfekte edin, iyice durulayıp öyle kullanın.

3  - Eğer hastanız hiç hareket edemiyorsa, hasta alt bezi kullanıyorsanız, hastanızı dışkılama sırasında  yan tarafa döndürün. Hastanıza hava alma  özelliği olan, pişik oluşumunu engelleyen hasta alt bezi  kullanın. Dışkılama  bittikten sonra hastanızın genital bölge ve makatını temizleyin. Hastanız idrarını yaptıktan sonrada   mutlaka hastanızın genital bölge ve makatını temizleyin. Hastanızın alt bölgesinin mümkün olduunca kuru ve temiz olmasına dikkat edin. Bu konuda dikkatli olmazsanız bu hastalarda dekübit yarası ,enfeksiyon vs….oluşabilir , bu temizliği asla ihmal etmeyin.

      Felçli hasta genital bölge ve makat temizliği

Genital bölge ve makat temizliği için gerekli malzemeler

• Disposible eldiven,
• Önlük,
• Tuvalet kağıdı,
• Sabunlama bezi,
• Sabun,
•  Havlu,
•  Ilık su,
• Muşamba,
• Temiz poşet,
• İçinde ılık sabunlu su bulunan tas (yaklaşık 38-40 derece) ,
• İçinde ılık duru  su bulunan tas (yaklaşık 38-40 derece),
• Pamuk tamponlar  veya bezler,
• Hasta alt bezi,
• Krem,
• Oda spreyi 

    Felçli hasta genital bölge ve makat temizliği

• Odanın kapı ve pencerelerini kapatın, ısısını düzenleyin, (Oda ısısı 24-26 derece  olmalıdır.).
• Malzemeleri hastanın yanında yetişebileceğiniz uygun bir yere koyun.
• Eldivenlerinizi giyin, kirlenirse atın,  yenisini takın.
• Önlüğünüzü takın.
• Hastanızın hasta alt bezini çıkarın.
• Her defasında tek bir pamuk tampon veya bez kullanın. Kullanılan pamuk veya bezi atın.
• Temizlikte önce temiz bölgeyi  sonra  kirli bölgeyi sabunlu su ile temizleyin.
• Önce genital bölgeyi sonra makatı sabunlu su ile temizleyin.
• Genital bölgede önce üst kısımlar, sonra kasıklar sonra da altkısmı sabunlu su ile temizleyin.
• Genital bölgede yine aynı sırayla ılık duru su ile silin.
• Genital bölgeyi havlu ile nemli kalmayacak şekilde kurulayın.
• Kremini aynı sırayla sürün.
• Hastanızı sırtı size bakacak şekilde yan çevirin.
• Hastanızın makatını en dıştan başlayarak yuvarlak hareketlerle içeri doğru temizleyin. Yani önce kalçanın dış kısmı, sonra kalçanın orta kısımları, en son anüs bölgesini ılık sabunlu suyla  temizleyin.
• Hastanızın makatını aynı sırayla  ılık duru suyla  durulayın.
• Hastanızın makatını havlu ile nemli kalmayacak şekilde kurulayın.
• Kremini gene aynı sırayla sürün.
• Hasta alt bezini giydirin.
• Hastanızı giydirin.
• Hastanızın rahat edebileceği pozisyonu verin.
• Odanızı havalandırın, gerekirse oda spreyi kullanın.

Felçli hasta saç bakımı

Eğer felçli hastanıza banyo yaptıramıyorsanız :

1-Felçli hasta bone ile saç bakımı

• Saç bakımı için kullanılan disposable bonelerden kullanabilrsiniz.
• Hastanızın boynuna temiz bir havlu yerleştirin.
• Boneyi ambalajlı olarak sıcak suyun içine koyun veya mikrodalgada 50-60 sn. ısıtın.  
• Ambalajı açın,  mutlaka sıcaklığını kontrol edin,  kontrol etmeden hastaya uygularsanız hastanızı yakabilirsiniz. 
• Hastanızın başına takın 15- 20 dakika kadar bekletin.
•  Bone başındayken hastanın saçlarına 5 dakika kadar fazla bastırmadan friksiyon yapın.
• Sonra boneyi çıkarın 
• Saçlarını tarayın .
• Kullandığınız bone tek kullanımlık olduğu için atın, tarağı ve havluyu yıkayıp kaldırın.
• Yalnız bu boneler hem biraz pahalı hemde sürekli kullanınca pek iyi temizlemiyor. Ara sıra kullanabilirsiniz.

 

Saç yıkama bonesi



 

Saç yıkama bonesi

 

2- Felçli hasta saç bakımı :



Yatakta iken saçlarını yıkamak için  kendinize göre bir düzen oluşturmalısınız.  Bunu tek başınıza yapamazsınız size yardım edecek biri daha olmalı.

Yıkama işlemine başlamadan önce herşeyi hazırlamalısınız.

Saç bakımında gerekli malzemeler :

• Bir leğen,
• su kovası,
• maşrapa,
• sabun veya şampuan,
• saç kurutma makinası,
• iki  parça gazlı bez, tarak,
• havlu,
• boynunun altına yerleştirmek için küçük bir havluyu rulo yapıp naylonla sarın,
• büyükçe 1,5 x1,5 metre ebatlarında naylon örtünüzü hazırlayın.

Saç Yıkama :

• Odanızın sıcaklığını ayarlayın.
• 
  

  Hastanıza ne yapacağınızı anlatın, yardım etmesini isteyin.
• Ellerinizi yıkayıp eldiven takın.
• Hastanızı yatağa çapraz olarak yatırın.
• Boynunun altına naylona sardığınız havlu ruloyu koyun.
• Hastanızın omuzlarının  altından itibaren 1,5 metrelik naylon örtüyü yatağın kenarından sarkacak şekilde yerleştirin ki yatak ıslanmasın.
• Gözlerine sabun kaçmamasıiçin gazlı bezleri gözülerin üzerine koyun.
• Yardımcınız leğeni başın altında tutarken sizde hastanızın saçlarını kovadaki yaklaşık 40 derecelik suyla yıkayıp durulayın.
• Havlusunu sarın.
• Hastanızın pozisyonunu şekline getirip havluyu omuzlarına örterek saçlarını tarayın ve saç kurutma makinası ile kurutun.

Felçli hasta saç  tarama



Felçli hasta saç tarama

• Felçli hasta saçlarını ıslakken tararsanız daha kolay açılacaktır. 
• Saçı dipten değil uçlardan dibe doğru taramalısınız.
• Hastanın saçlarını ıslak bırakmamalısınız, mutlaka saç kurutma makinası ile kurutmalısınız.
• Saç kurutma makinasını hastanın kafa derisinin çok yakınına tutarsanız yanabilir, bu yüzden uzaktan tutarak kurutmalısınız.
• Saç kurutma makinasını  çok sıcak değil, ılık ayarında çalıştırarak saçı kurutmalısınız. Aksi halde  kafa derisinin yanmasına neden olabilirsiniz.



Felçli hasta ayak bakımı

Felçli hastalarda hareket kaybının( Hemipleji) yanısıra  genellikle duyu veya his kaybıda ( Hemiparezi) bulunur. Bu tip hastalarda bunlara ilaveten  dolaşım bozukluğu da vardır. En  ufak bir yara, çizik enfekte olup daha büyük problemlere neden olabilmektedir.   Bu nedenle felçli hastaların ayak bakımı çok önemlidir. Size ayak bakımıyla ilgili ipuçlarını liste halinde sunmaya çalışacağım.

Felçli hasta ayak bakımında önemli ipuçları :

• Ayakkabının önü açık ve tabanı çok ince olmamalıdır..

• Ayakkabının önü kapalı, derisi yumuşak, bağcıklı, hafif olmalıdır.

• Hastanızın ayağında nasır varsa bunu temizlemek için jilet ve makas kullanmayın.

• Hastanızın ayağında nasır varsa bunu temizlemek için nasır sökücü asitli ilaçlar ve nasır bantları kullanmayın.

• Hastanızın ayağında nasır varsa nasırlı yerlere vazelin sürerek küçük bir havluya sarıp yaklaşık 45- 60 dakika bekletin daha sonra yaklaşık 38-40 derece sıcalıktaki suda 15-20 dakika daha  bekletin.Daha sonra da ponza taşı ile fazla bastırmadan nasırlarını temizleyin.

• Felçli hastanızın  tırnaklarını  tırnak makası veya makasla kesmeyin,  törpüleyerek kısaltın. Tırnakların köşelerini yuvarlak hale getirmeyin, tırnağı düz  törpüleyin.

• Felçli hastalarda duyu kaybı olduğundan  ayağını ısıtmak için  termafor, elektrikli battaniye , ısıtıcı, sıcak su   vs…..kullanmayın, yandığını anlayamayacağı için sizi haberdar edemez , bu tip girişimler yanığa neden olabilir.

• Felçli hastalarda duyu kusru olduğundan  çıplak ayakla dolaşmasına izin vermeyin.

• Çoraplar  kirli, nemli, terleten türden olmamalıdır.Temiz, nem emici özellikte ve  kuru olmalıdır.

• Felçli hastanızın  ayaklarını yıkadıktan sonra mutlaka kurulayın, ıslak veya nemli bırakmayın.

• Hastanızın ayaklarını yıkayıp kuruladıktan sonra nemlendici veya vazelin sürün. 

 

Felçli hastanın ayaklarını yıkama



 Felçli hasta yatarken ayak bakımı



Felçli hasta oturarak ayak bakımı

•  Ellerinizi yıkayın, eldivenlerinizi giyin. 
•  Leğene ılık su koyun, suyun ısısı 38- 40 derece arasında olmalıdır.
• Yumuşak sabunlama bezi veya süngerle sabunlayarak yıkayın.Önce yukardan başlayın ; bacağı sonra ayağın üstünü sonra ayağın yanlarını ve altlarını, topuğu ve en son parmak aralarını yıkayın.
• Hiç sabun kalıntısı kalmayacak şekilde aynı sırayla durulayın.
• Ayakları yıkadıktan sonra mutlaka iyice kurulayın, ıslak veya nemli bırakmayın.
• En son olarak da ayaklara ve bacaklara nemlendici krem veya vazelin sürün.

Felçli hasta göz bakımı

Felçli hastanızın yüzünü sabah ve akşam yumuşak ıslak bir havluyla sabah ve akşamları  silin.

1- Felçli hastanızın gözünde enfeksiyon yoksa göz bakımı

 Felçli hasta göz bakımı

• Günlük göz temizliği yapacaksanız suyu kaynatıp temiz bir bardakta ağzını kapatarak soğuyuncaya kadar  bekletin.
•  Felçli hastanıza ne yapacağınızı anlatın.
• Hastayı sırt üstü pozisyona getirin.
• Hastanızın başını temizleme yapacağınız  göz  tarafına doğru çevirin.
• Ellerinizi yıkayın,
• Eldiveninizi giyin.
• Önceden hazırladığınız kaynatılmış soğumuş suyla temiz yumuşak pamuklu bezi ıslatarak fazla bastırmadan yumuşakça silin 
• Kurulayın.
  

2- Hastanızın gözünde enfeksiyon varsa

• Hastanızın gözünde konjuktivit , arpacık vs...  gibi enfeksiyon varsa sağlık kuruluşundan yardım alabilyorsanız,  sağlık personelinin  günlük pansuman uygulamasını sağlayın.
• Eğer yardım alamıyorsanız önce doktorunuzdan kullanacağınız malzemeleri reçete etttirin.
• Bu malzemeler steril eldiven, steril serum fizyolojik, steril enjektör, steril gazlı bez, antibiotikli damla - merhem veya başka ilaçlar olacaktır.
• Ve bu işlemi tek başınıza yapamazsınız bunun için yanınızda size yardımcı olacak ikinci bir kişi olmak zorunda.
• Çünkü  steril eldivenlerinizi giydikten sonra hastanızın gözü haricinde hiçbir yere dokunmamalısınız.  
• Felçli hastanıza ne yapacağınızı anlatın.
• Hastayı sırt üstü pozisyona getirin.
• Hastanızın omuz ve baş altına temiz bir havlu serin.
• Hastanızın başını temizleme yapacağınız  göz  tarafına doğru çevirin.  
• Ellerinizi yıkayın, eldiveninizi giyin.
• Yardımcınız steril malzemelere hiç dokunmamalı yalnızca o açacak sizde alacaksınız.
• Steril enjektörünüze serum fizyolojiği çekin.  
• Göz kapaklarını steril gazlı bez yardımıyla açın serum fizyolojiği gözün içine basınçsız bir şekilde sıkın.
• Bir kaç kez bu işlemi yaptıktan sonra steril gazlı bezle yavaşça kurulayın.
• Doktorunuzun verdiği damla veya göz merhemini sürün.
• İşiniz bittiğinde kullandığıız malzemeleri atın.
• Her seferinde yeni, açılmamış malzemeleri kullanmanız gerekir.

     

Felçli hasta ağız bakımı

Felçli hastalar tıpkı yoğun bakım hastaları gibi bir başkasının yardımına muhtaçtır. İnsanın günlük yaşamında yaptığı herşeyi  felçli hastalarımız yapamadığı için ona biz yapmak zorundayız. İşte ağız temizliğide bunların başında gelir. Çünkü ağzımız en fazla mikrobu taşıyan organlarımızdan biridir. Eğer  ağız temizliğine dikkat edilmezse zaten direnci azalmış felçli hastalarımızda ilave hastalıklara zemin hazırlayarak hastalanmasına neden olur. Felçli hastada ağız bakımından amaç ağız içinin bütünlüğünü  korumak olmalıdır.

Dişleri fırçalarken yumuşak kıllı bir diş fırçası kullanılmalısınız. Hastanız protez kullanyorsa ağız  bakımı yapmadan önce protezini  çıkartmalısınız. Protezleri  ayrıca diş macunu ile fırçalayıp kaynamış soğumuş suya koymalısınız. Ağız bakımı yaparken hastanızı  bilgilendirilererek bakıma katılımasını sağlamalısınız. Dişlerini fırçaladıktan sonra kendinizin hazırladığı veya hazır olarak satın aldığınız gargara ile hastanıza garrgara yaptırmalısınız. Eğer hazır set kullanmayacaksanız rulo şeklinde  tıbbi malzeme satan dükkanlarda bulabileceğiniz gazlı bezlerden almalısınız.  

POZİSYONLAR

•  Eğer hastamızı koluna girerek yürütebiliyorsak veya oturtabiliyorsak veyahut söylediklerimizi anlayıp uygulayabiliyorsa sabah ve akşam dişlerini , dişetlerini  fırçalatacağız.
• Eğer kendisi yapamıyorsa, yutma problemi yoksa, hasta bilinçli ise  yatak içinde 30-35 derecelik bir açıyla  başını biraz yükselterek yani yarı oturur pozisyona getirerek,dizlernin altına küçük bir yastık koyarak  veya oturabiliyorsa tam oturur pozisyonda biz fırçalayacağız. 
• Hasta bilinçli değilse, yutma problemi varsa başının altına yüksek olmayan tek bir yastık koyarak başını yana  çevirin, işlem sırasında sırtüstü dönmesini engellemek için sırtını  yastıkla destekleyin. Dişlerini temizleme solusyonlarıyla ve gazlı bezle silin.

AĞIZ TEMİZLEME SOLÜSYONLARI


1-Hazır satılanlar

• Ucunda sünger olan çubuklar ve temizleme solusyonundan oluşan setler
• Antimikrobiyal gargara solusyonları

2-Evde kendinizin hazırlayabilecekleri
 Ağız  temizleme  solusyonları :

• 500 ml suya yarım çay kaşığı tuz
• 500 ml suya yarım çay kaşığı karbonat

Gargara solusyonu ;

• 500 ml suya yarım çay kaşığı karbonat yarım çay kaşığı tuz

AĞIZ TEMİZLİĞİNİN YAPILMASI

Ağız temizliğine başlamadan önce mutlaka ellerinizi yıkayın ve eldiveninizi giyin. Malzemelerinizi  hazırlayarak bir tepsiye erleştirin. Hastanızı  bilgilendirin. Hastanızı uygun pozisyona getirin.  Çenesinin altına havlu peçete veya havlu koyun. Ağız temizliği için küçük bir kaşığın üzerine temiz, yumuşak gazlı bez sarıp bunu hazırladığınız  suya batırarak dikkatli olarak önce  dişler, sonra sırasıyla diş etlerini, yanak içlerini,  dilini, dilinin  altını fazla bastırmadan silin. Gazlı bez kirlendikçe atın  yenisiyle değiştirin. Diş fırçalamayı sabah ve akşam yapın, diş fırçalama yapamıyorsanız ağız temizliği için ağzı günde 4 defa karbonatlı suyla veya tuzlu suyla temizlemeyin.     

Felç nedenleri

  İnme , felç olarak adlandırdığımız hastalığın  ilk önce ne kadar sıklıkta , hangi hastalıklarla ilgili vs....gibi birtakım ön bilgileri sizinle paylaşmak istiyorum. Dünya sağlık örgütünün (WHO) bu konudaki yayınından bazı bölümlerini sizin için çevirdim.

      (WHO)http://www.who.int/mental_health/neurology/neurological_disorders_report_web.pdf İnme  toplumun sağlığını tehdit eden bulaşıcı olmayan hastalıkların ana nedenlerinden biridir. Endüstrileşmiş ülkelerdeki en sık ölüm nedenleri;  kalbi besleyen kılcal damar hastalıkları ve kanserden sonra  inmedir. İnme genel olarak 2 ana nedenden oluşur, bir tanesi beyindeki damarlarda daralmaya bağlı beynin kanlanmasının azalması (iskemi) diğeri beyin damarlarının yırtılmasına bağlı beyin içine kanama (Hemoroji).
 En sık rastlanan neden 

1.       % 75-80'i beynin kanlanmasının azalması ,

2.       % 10-15 beyin içine kanama, 

3.       % 5-10 subaraknoid kanamadır. 

       Beynin kanlanmasının azalması ise:

·  % 50 oranında damar içinde oluşan plakların kopup pıhtı oluşturmasından

·  % 25 beyin içindeki küçük damarların hastalıklarından

·  % 20 kalp hastalıklarına bağlı pıhtılardan

·  % 5   nadir nedenlerden meydana gelmektedir. 

(1)  http://www.who.int/mental_health/neurology/neurological_disorders_report_web.pdf

WHO' nun açıkladığı bu oranlardan felç konusunda bizi en fazla ilgilendiren tabiiki yüzdesi en fazla olan nedenler. Yani  felçin  en fazla nedeni olan % 75-80'i beynin kanlanmasının azalması çok önemli. Buna sebep olan nedenleri bilmeliyizki hastalığa yakalanma riskimizi en aza indirebilelim. Beynin kanlanmasının azalmasına ise en fazla neden olan % 50 oranında damar içinde oluşan plakların kopup pıhtı oluşturmasıdır. Şimdi ise damar içinde plak oluşması ( latince ; ateroskleroz) nedenlerini öğrenmeye çalışalım ki  hastalanmamak için neler yapmamız gerekli olduğunu anlayabilelim.

   Damar içinde plak oluşması hakkında mayoclinic'deki bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum. Bu plaklar nedir, nasıl oluşur, risk faktörleri nelerdir vs....

  (Mayoclinic) http://www.mayoclinic.com/health/arteriosclerosis-atherosclerosis/DS00525/DSECTION=causes Damar içinde plak oluşması erken çocukluk döneminde başlayabilir, yavaş ve  ilerleyici bir hastalıktır.Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, damar içinde plak oluşması damarın iç tabakasının hasarı veya yaralanması ile başlayabilir.

Damarın iç tabakasının hasarını yapabilecek nedenler : 

Yüksek kan basıncı

Yüsek kolesterol,  yemekle çok fazla kolesterol alınması,

Sigara ve diğer nikotin kaynakları

Diyabet (Şeker hastalığı) 

Bir atardamarın iç duvarında hasar oluştuğunda, atardamarın hasar oluşan  alanına tamir etmek üzere trombosit denen kan hücreleri gelir ve yığın  oluşturur.Zamanla, kolesterol ve diğer hücresel atık maddelerden yapılmış yağ kalıntıları (plaklar)  atardamarların daralma, yaralanma ve sertleşmesine  neden olur. Tıkanan arterlerin beslediği organ ve dokular düzgün çalışabilmek için yeterli  kanı alamaz. Sonunda plaklar kopup kan dolaşımına girer. Kopan bu plak kan pıhtısı oluşturur ve    hayati organlarınızda zarara neden olabilir, örneğin kalp krizi. Kan pıhtısı aynı zamanda vücudun diğer bölgelerine giderek bir organın  kan akımını da kısmen veya tamamen engelleyebilir. (2) http://www.mayoclinic.com/health/arteriosclerosis-atherosclerosis/DS00525/DSECTION=causes

(Mayoclinic)http://www.mayoclinic.com/health/arteriosclerosisatherosclerosis/DS00525/DSECTION=risk-factors

Plak oluşumunu arttıran riskler :

· Yüksek kan basıncı

· Yüksek kolesterol

· Diyabet

· Şişmanlık

· Sigara içme

· Aile öyküsü olan anevrizma veya kalp hastalığı 

(3)http://www.mayoclinic.com/health/arteriosclerosis-atherosclerosis/DS00525/DSECTION=risk-factors

 (Mayoclinic) http://www.mayoclinic.com/health/arteriosclerosis-atherosclerosis/DS00525/DSECTION=lifestyle-and-home-remedies  

Bunun için yaşam stiliniz ve yiyeceklerinize dikkat etmeniz gerekecektir :

1.      Sigarayı bırakın

2.      Haftanın bir kaç günü spor yapın

3.      Sağlıklı yiyeceklerle beslenin : sebze, meyve ve tam tahılları tercih edin.

4.      Fazla kilolarınızdan kurtulun

5.      Stresinizi azaltın

(4) http://www.mayoclinic.com/health/arteriosclerosis-atherosclerosis/DS00525/DSECTION=lifestyle-and-home-remedies

İşte yukarıda anlatılan bilgiler ışığında önce hastalanmamaya çalışacağız. Eğer hastalandıysak herşeye boşvermeyeceğiz, zararın neresinden dönersek kardır diyerek yukarıda yazanları uygulayacağız. Artık olan olmuş hastalık oluşmuşsa ve kişi kendine bakamayacak hale geldiyse , bu tür felçli hastalara bakanlar yukarıda yazılanları uygulamak zorundalar. Yani felçli hastanın bakımını üstlenenler hastanın sigara içmesine izin vermeyecek, sağlıklı beslenmesini sağlayacak, fazla kilolarınından kurtulmasını sağlayacak vede hastalığın stresini en aza indirmek için hastaya yardımcı olmaya çalışacak. Spor konusuna gelince maalesef artık spor yapma yerini felce bağlı hasarları düzeltmek için yapılan fizik tedavi ve rehabiltasyon egzersizlerine bırakacak. Tüm bu konuları ilerleyen dönemdeki yayınlarımda tek tek ele alacağım ve sizlerle paylaşacağım.